170. rocznica śmierci Honoriusza Balzaca – co łączyło go z Polską?

18 sierpnia 1850 r. zmarł Honoriusz Balzac (Honoré de Balzac). Zostawił po sobie polską wdowę, którą poślubił zaledwie kilka miesięcy wcześniej. Jakie jeszcze polskie wątki znajdziemy w życiu wybitnego francuskiego pisarza?

Ci, którzy znali Balzaca, wiedzieli jak wielkim był tytanem pracy. Porzuciwszy karierę prawniczą wbrew woli rodziców został literatem i w szczytowych okresach literackiej weny pracował nawet kilkanaście godzin dziennie. Miał coraz więcej fanów w ojczyźnie, ale i poza jej granicami. Co ciekawe, w 1832 r. rozpoczęła się trwająca 18 lat korespondencyjna tradycja pomiędzy nim a pewną Cudzoziemką, fanką jego literatury. Początkowo właśnie jako Cudzoziemka podpisywała się niejaka Ewelina Hańska, z rodu Rzewuskich, prawnuczka Polki, królowej Francji, Marii Leszczyńskiej. W marcu 1850 r. w Berdyczowie Honoriusz i Ewelina dopełnili swoją znajomość, zawierając związek małżeński. Niestety Balzac był już wówczas bardzo poważnie chory i jak wiemy w sierpniu tego samego roku zostawił po swoim odejściu młodą wdowę.

Złośliwi mawiali, że Honoriusz kochał pieniądze Hańskiej, a ta z kolei jego sławę. Jednakże większość znawców tematu była innego zdania, widząc w tym polsko-francuskim związku coś bardzo pozytywnego i czarującego.

Ewelina Hańska była jedną z nader urodziwych córek Adama Rzewuskiego, który podobno korespondował z samym Wolterem. Wyszła za maż za Wacława Hańskiego, starszego od niej o 22 lata. W jednym z listów wysłała Balzacowi zdjęcie willi, w której mieszkali z mężem, a ten miał na to odpowiedzieć: „Nie wiedziałem, że Pani posiada Luwr”.

Ewelina i Honoriusz spotykali się w różnych miastach, dzięki czemu ich korespondencja nabrała nowego charakteru. Nawet mąż Eweliny polubił Balzaca. Warto przypomnieć, że korespondowanie ze znaną osobą nie było przypadkiem odosobnionym, gdyż wielu ludzi w tamtym okresie pisało listy do swoich idoli.

Po śmierci Wacława Hańskiego Ewelina i Honoriusz mogli wreszcie zacieśnić swoją znajomość, choć nie od razu było to możliwe, bo przyszła żona pisarza była poddaną caratu i ewentualny ślub pozbawiłby ją majątku.

W 1847 r. Balzac udał się w podróż do Imperium Rosyjskiego i zatrzymał się w posiadłości Hańskiej. Ciągle jednak nie była możliwa aranżacja małżeństwa. Doszło do niego dopiero w marcu 1850 r. Polka i Francuz pobrali się w Berdyczowie, a potem wyjechali do Paryża. Niestety ze zdrowiem Balzaca było coraz gorzej. Zmarł 18 sierpnia tego samego roku, a jego pogrzeb odbył się w parafialnym kościele Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego – Saint-Philippe-du-Roule (więcej >>>).

W 1995 r. pałac Hańskich w Wierzchowni na Ukrainie przemianowano na Żytomierskie Obwodowe Muzeum Honoriusza Balzaka.

Z czasów podróży Balzaca do majątku Hańskich zachowała się historyjka związana z restauracją „Pod Złotą Gęsią” w Gliwicach. Tam podobno zatrzymał się literat na posiłek. Pisarz miał być zdegustowany polskim jedzeniem; mięso postrzegał jako „tkaninę z grubych sznurów”.

Twórczość Balzaca zawitała oczywiście także do Polski znajdującej się pod zaborami. Cieszyła się uznaniem wielu naszych pisarzy. Doczekała się także tłumaczeń.

Widzimy zatem, że w życiu Balzaca wątek polski przewijał się w dość znaczący sposób, a jego centralnym punktem była Ewelina Hańska. Dziś oboje spoczywają na Père-Lachaise.

Źródła informacji: kuriergalicyjski.com, encyklopedia.pwn.pl, nowiny.gliwice.pl

Czytaj też:

Na Père-Lachaise jest 600 polskich grobów >>>